小结:自然魔法与人的魔化

小结:自然魔法与人的魔化

皮柯从新柏拉图主义的“净化-照亮-完善”理念出发,深刻揭示了自然哲学在人性上升之路上的重要性。作为道德哲学和辩证法的后续环节,自然哲学对自然和灵魂的双重照亮,极大地提升了人的自由,让人得以洞悉上帝隐藏在自然中的奥秘,为人进入最高的神学阶段提供了准备。在此基础上,皮柯将自然魔法视为“自然哲学的绝对完善”,对自然魔法的宇宙论和人性论基础进行了系统考察。简言之,皮柯眼中的自然魔法,就是一个作为小宇宙的人,一个作为主体的魔法师,运用自身的理性能力阅读上帝的自然之书,寻求隐藏在自然中隐秘的交感,然后借助各种方式利用这些交感,在自身中将它们聚合和连接起来,将它们从不可见变成可见,进而产生自然奇迹的过程。至此,皮柯在《论人的尊严》中描画的自由人终于变成了现实——他不是别的,就是这个高贵的魔法师。正是他,不仅通过魔法实现了意志的自我塑造,初步实现了完善的自由;而且上天入地,在自身中连接万物,如同君主般统治着整个世界。正如加林所说,“魔法是知识的顶峰,在其中[自然]法则一经被掌握,人就能像自然那般进行操作。人在知识的援助下,成为世界的主人,按照他的需求统治和塑造世界”。(103)一个如此这般的魔法师形象,深刻表现并预示了现代人的诞生。

魔法师的这种形象,同时表明了文艺复兴时期的人性信念,即“人必须参与物质世界的革新,以便我们实现我们自身的神圣潜能”。(104)在卡西尔看来,这样一种人性信念不独体现在魔法师身上,也体现在形形色色的艺术家身上:

因为如今质料不再被理解为形式的单纯对立面,也不再因此便被理解为绝对的“恶”,而是被理解成那样一种东西,形式的一切作用都得从它那里开始,而且形式还得在它那里经受考验……艺术家谜一般的双重本性,他投身于感性现象的世界,又不断努力超越于这个现象之上,这种双重本性如今得到了概念性的把握,而且在这种概念性把握中才真正得到了辩护。斐奇诺在他的爱欲学说中给出的那套世界神正论,同时也成了真正的艺术神正论。因为艺术家的风格,正如爱欲的风格一样,就是必须不断将分离的东西和对立的东西相互结合起来,就是在“可见的东西”中寻求“不可见的东西”,在“感性的东西”中寻求“理智的东西”。如果说他的观看和塑造受到了对纯粹形式的洞见的规定,那么另一方面他恰恰才真正完成了在质料中实现这种纯粹形式的任务,如果他能成功的话。艺术家要比别的任何人都更深刻地感受到存在的各种要素之间的这种张力、这种两极对立,但他同时也知道和感受到,他自己是这种对立的调停者。(105)

和魔法师一样,艺术家“不断将分离的东西和对立的东西相互结合起来”,在对物质世界的革新中不断实现自身的完善。唯一不同的是,“画家、雕塑家或诗人仅仅创造完满的形象,而魔法师操控生命自身”。(106)如果说,魔法师通过他的智性成为一种神圣的存在,甚至是神人(divine man),那么这个称呼同样可以用于那些富有创造性的艺术家,如神圣的拉斐尔、神圣的莱昂纳多或者神圣的米开朗琪罗身上。(107)在这个意义上,魔法师可以说是艺术家,艺术家也可以说是魔法师。魔法师所代表的,绝不只是某个特定职业,而是一种普遍的时代意识,一种崭新的人性类型。

这样一个魔法师的形象,在自然魔法阶段仍是高度理性化的。按照皮柯,一个人只有被提升到理性之上,才有可能成为魔法师,去践行自然魔法。自然魔法作为“自然哲学的绝对完善”,它的根本任务是考察自然,即“沿着梯子(自然)的层级进行哲学思考,从一个中心到另一个中心穿透整体——我们会下降,以提坦之力将奥里西斯分一为多;继而会上升,以阿波罗神之力将奥西里斯的四肢聚多为一”。(108)自然哲学的任务决定了,魔法师需要借助理性的方式,洞悉自然中隐藏的交感,也就是自然本身的秩序与规律,然后通过理性将它们聚合和连接起来。虽然在常人看来,所谓的“嫁娶天地”或者“农夫把榆树枝嫁接到葡萄藤上”都极具魔力,不可思议,仿佛不合理性。但实际上,这不过是因为魔法师具有理性,能够洞悉到常人不能洞悉的奥秘而已。归根结底,一个从事自然魔法的魔法师,本质上仍旧是一个理性的人。

然而,皮柯为自然魔法规划的方式也表明,所谓的魔法师-人并非完全理性,而是暗中滑向了非理性的道路。需要强调的是,这里的非理性并非简单的无理性或者反理性,也不是某种比理性更低的感性状态,毋宁说,在魔法师们看来,它是某种比理性更高的状态。这特别表现在,当自然魔法师借助符咒、咒语或者音乐的力量来召唤上天的力量,将它牵引至下界,他所动用的力量已经无法通过理性来说明,或者说,偏离了日常意义上用于推理、计算或运思的理性,置身于一种非理性的迷狂之中。我们将魔法师-人的这种非理性状态称之为人的魔化(Bezauberung)。在皮柯那里,唯有当人将自身提升至理性之上的非理性状态,使自己“魔化”了,他才能成为一个魔法师,施展神奇的自然魔法,产生神奇的魔力。反过来,当一个魔法师能够这样去施展魔法,产生神奇的魔力,他自身也就相应地具有一种特有的魔力,被进一步“魔化”了。这种魔化,将人的自由提升至理性之上的高度,为人真正进入最高的神学提供了准备。

人的魔化,与通常意义上的现代性观念格格不入。本来,人享有主体性的自由,可以按照自己的意志抉择自己的本性。这种意志的抉择功能,与人的不同认识能力结合,产生出不同的人性形态,“培育植物性的种子,他就变成植物;培育感觉的种子,他就变成野兽;培育理性的种子,他就变成天上的生灵(天体);培育智性的种子,他就会变成天使和神子”。(109)理性的能力,本可以将人提升至天体的位置,成为睥睨天地的现代人。但自然魔法的非理性方式表明,人不会完全受制于理性的选择,而是将自身魔化为更神圣的存在。一个被魔化的人,虽然仍旧是一个自由的主体,也兼具理性的成分,但从根本上已经不是一个完全理性的主体,而是一个理性和非理性杂糅的复合体,一个被高度魔化的魔法师。这样一个独特的主体,既具备了现代主体性的特色,又与笛卡尔代表的理性主体迥然不同,从根本上标识了皮柯乃至文艺复兴思想的整体特征。


(1) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 82. “per scalarum idest naturae gradus philosophantes, a centro ad centrum omnia pervadentes, nunc unum quasi Osyrim in multitudinem vi Titanica discerpentes descendemus, nunc multitudinem quasi Osyridis membra in unum vi Phebea colligentes ascendumus.”

(2) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 82. “in sinu Patris—-qui super scalas est—tandem quiecentes, theologica foelicitate consumabimur.”

(3) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 112. “Tum Musarum dux Bacchus, in suis mysteriis (idest visibilibus naturae signis) invisibilia Dei philosophantibus nobis ostendens.”

(4) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 141. “qui nos per naturae ducens miracula, ubique Dei virtutem potestatemque indicans.”

(5) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 117-118. “cuius et interstitium et quasi cynnus natura est hominis, excitat et inhortatur. Qui enim se cognoscit, in se omni cognoscit, ut Zoroaster prius, deinde Plato in Alcibiade scripserunt.”

(6) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 91. “inde animam vexant, distrahunt et lacerant.”

(7) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 214. “naturalis philosophiae absoluta consumatio.”

(8) 皮埃尔·阿多:《伊西斯的面纱:自然的观念史随笔》,张卜天译,上海:华东师范大学出版社,2018年,第152—153页。

(9) 关于《赫尔墨斯秘籍》的作者问题,参考托名赫尔墨斯:《赫尔墨斯秘籍》,肖霄译,上海:华东师范大学出版社,2019年,中译本导言,第6—8页。

(10) 参考奥古斯丁:《三位一体》,第3卷第2章第16节,参考《伊西斯的面纱:自然的观念史随笔》的张卜天译文,第154页。

(11) 关于文艺复兴时期意大利地区魔法的传播情况,参考布克哈特:《意大利文艺复兴时期的文化》,第564—592页。需要指出的是,本文所使用的迷信只是相对而言的。从严格的现代自然科学眼光来看,魔法、占星术都是迷信。但在文艺复兴时期的哲学家特别是在皮柯看来,自然魔法属于科学(知识)而非迷信。这一点表明,文艺复兴时期科学与迷信之间是相互杂糅的,没有明确的界限。关于文艺复兴时期魔法与科学的复杂关联,本书将在第5章进行更加细致的讨论。

(12) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 214. “duplicem esse magiam significavimus, quarum altera demonum tota opere et auctoritate constat, res medius fidius execranda et portentosa; altera nihil est aliud, cum bene exploratur, quam naturalis philosophiae absoluta consumatio.”

(13) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>1.皮柯断言,当代流行而为教会禁止的所有魔法,没有任何基础和真理,因为它们依赖的是真理的仇敌——“黑暗者的力量”。

(14) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 215. “quasi perfectam summamque sapientiam.”

(15) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 219. “haec altior sanctiorque philosophia.”

(16) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 223. “Zoroastris magiam non esse aliud quam divinorum scientiam…magiam Xamolsidis esse animi medicinam, per quam scilicet animo temperantia.”

(17) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 226. “hanc magiam probat asservatque vir sapientissimus, alteram ita abhorrens ut, cum ad malorum demonum sacra vocaretur, rectius esse dixerit ad se illos quam se ad illos accedere.”普罗提诺的这段可参考波斐利《普罗提诺的生平和著作顺序》,第10节,载于普罗提诺:《九章集》,石敏敏译,北京:中国社会科学出版社,2018年,第12页。

(18) Plotinus, Enneads, IV. 43.16.

(19) 皮埃尔·阿多:《伊西斯的面纱:自然的观念史随笔》,第158页。

(20) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 228. “haec, altissimis plena mysteriis, profundissimam rerem secretissimarum contemplationem et demum totius naturae cognitionem complectitur.”

(21) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 229. “Haec, intersparsas Dei beneficio et interseminatas mundo virtutes quasi de latebris evocans in lucem.”

(22) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 231. “haec in eam operum Dei admirationem excitat, quam propensa charitas, fides ac spes, certissime consequuntur.”

(23) Cf. Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>3, “Migia est par pratica scientiae naturalis”.此处皮柯说的是,“魔法是自然知识的实践部分”。根据9>2的内容(自然魔法是被允许而非禁止的,接下来皮柯要根据自己的意见阐明他的魔法理论)可知,9>3所说的魔法指自然魔法。由此我们可以断定,《申辩》中使用的“自然知识的实践部分”就是自然魔法。当然,结合《申辩》的上下文语境,我们也比较容易断定这一点。

(24) Pico della Mirandola, Apologia V. “partem practicam scientiae naturalis quae nihil aliud docet quam facere opera mirabilia mediantibus virtutibus naturalibus per applicationem earum ad invicem et ad sua passa naturalia.”

(25) Pico della Mirandola, Apologia V. “Exactam et absolutam cognitionem omnium rerum naturalium.”

(26) 关于自然魔法涉及的区域问题,法默反驳了耶茨的观点。在法默看来,耶茨过分强调斐奇诺对皮柯的自然魔法的影响,而没有考虑到皮柯思想的独立性。特别是耶茨认为,皮柯将自然魔法限定在天界,与斐奇诺的想法一脉相承。法默通过考察《申辩》等文本证明,皮柯对自然魔法的使用不限定在天界,而且也适用于月下世界。本文支持法默的观点。与此同时,我们认为法默或许误解了耶茨的论点。在《乔布达诺·布鲁诺与赫尔墨斯传统》中,耶茨明确提到,皮柯像斐奇诺那样,相信通过符咒来连接天体和地界的能量,并未只把自然魔法限定在天界。关于耶茨的论点可见Frances A. Yates, Giordano Bruno And The Hermetic Tradition, pp. 84-89;关于法默的批评可见S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), pp. 126-128。

(27) Irenaeus, Against Heresies, IV, xx. 1.

(28) Plato, Timaeus, 92C.

(29) 彼得·哈里森:《圣经、新教与自然科学的兴起》,张卜天译,北京:商务印书馆,2019年,第55—57页。本书沿用的文本也借用了张卜天的翻译,个别地方有改动。

(30) 转引自彼得·哈里森:《圣经、新教与自然科学的兴起》,张卜天译,导言,第3页。

(31) Bonaventura, Breviloquium, II, C. 12.

(32) 参考恩斯特·库尔提乌斯:《欧洲文学与拉丁中世纪》,林振华译,杭州:浙江大学出版社,2017年,第434—435页。

(33) Eugenio Garin, Italian Humanism: Philosophy and Civil Life in the Renaissance, p. 107.

(34) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 105-106. “Quae quid aliud esse potest quam secretioris per philosophiam naturae interpretatio? Tum demum ita dispositis illa adveniebat ἐποπτεία, idest rerum divinarum per theologiae lumen inspectio.”

(35) Eugenio Garin, History of Italian Philosophy, p. 319.

(36) Pico della Mirandola, First proem of Heptaplus. “Tertia difficultas in hoc versatur, ne extraneum aliquid vel prodigiosum vel alienum a rerum natura, quae nunc conspicitur, et a veritate, quam a phiposophis melioribus compertam nostril etiam receperunt, asserentem Prophetam, immo per Prophetam divinum spiritum faciamus.”

(37) Eugenio Garin, History of Italian Philosophy, p. 319.

(38) Origen, The Song of Songs, Commentary and Homilies, trans, R. P. Lawson, Paulist Press, 1957, p. 218.保罗的话参考《罗马书》1∶20,“自从造天地以来,上帝的永能和神性是明明可知的,虽是眼不能见,但藉着所造之物就可以晓得,叫人无可推诿”。中译本参考张卜天译文,彼得·哈里森:《圣经、新教与自然科学的兴起》,第24页。

(39) Ambrose, Hexameron, I. iv. 6,中译本参考张卜天译文,第25页。

(40) Hugh of St. Victor, The Didascalicon of Hugh of St Victor, translation And introduction by Jerome Taylor, New York: Columbia University Press, 1961, p. 145.参考彼得·哈里森:《圣经、新教与自然科学的兴起》,第79页。

(41) 彼得·哈里森:《圣经、新教与自然科学的兴起》,第23—41页,第75页。

(42) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 101. “Tum ad ea ipsi admissi, nunc superioris Dei regiae multicolorem, idest sydereum aulicum ornatum, nunc caeleste candelabrum septem luminibus distinctum, nunc pellicea elementa in philosophiae sacerdotio contemplentur.”

(43) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 230, “Haec universi consensum, quem significantius Graeci συμπάθειαν dicunt, introrsum perscrutatius rimata, et mutuam naturarum cognationem habens perspectatam, nativas adhibens unicuique rei et suas illecebras, quae magorum ἴυγγες nominantur, in mundi recessibus, in naturae gremio, in promptuariis archanisque Dei latitantia miracula.”

(44) 关于皮柯的自然哲学和魔法思想与现代自然科学的关系,本书将在第5章中进行详细分析。

(45) Plotinus, Enneads, IV, 33.15-16.

(46) Plotinus, Enneads, IV, 43.16.以上对普罗提诺自然魔法思想的分析参考皮埃尔·阿多《伊西斯的面纱:自然的观念史随笔》,第156—157页;另参考万岱:《亲和力与操作者:论皮柯对普罗提诺魔法解释的承继与改造》,载于《哲学门》,2022年第1期。

(47) Plotinus, Enneads, IV, 8.

(48) Plotinus, Enneads, IV, 32.4-5.

(49) 参考汪子嵩等编《希腊哲学史》(卷四下),北京:人民出版社,2010年,第1381—1385页。

(50) Marsilio Ficino, Commentary on Plato’s Symposium on Love, VI. 10.译文引自张卜天译《伊西斯的面纱:自然的观念史随笔》,第157—158页,有细微改动。

(51) Frances A. Yates, Giordano Bruno And The Hermetic Tradition, p. 79.

(52) Pico della Mirandola, Second Proem of Heptaplus. “Hos tres mundos mundum unum, non solum propterea quod ab uno principio et ad eumdem finem omnes referantur, aut quoniam debitis numeris temperati et armonica quadam naturae cognatione atque ordinaria graduum serie colligentur, sed quoniam quicquid in omnibus simul et mundis, id et in singulis continetur, neque est aliquis unus ex eis in quo non omnia sint quae sunt in singulis.”

(53) 克罗夫顿·布莱克(Crofton Black)指出,皮柯的这一宇宙论结构尤其受到普罗克洛斯、伪狄奥尼修斯和托马斯·阿奎那的影响。普罗克洛斯在《神学原理》中明确提出“一切在一切之中”的主张;伪狄奥尼修斯在《论圣名》中宣称,万物之间彼此和谐;托马斯则更为明确地说道,“一切在一切之中”有着不同的实现方式:更高的事物分有在更低级的事物中,更低级的事物以更好的方式存在于更高的事物中,但万物之间是共通的。见Crofton Black, Pico’s Heptaplus And Biblical Hermeneutics, pp. 161-168。

(54) Pico della Mirandola, Proem of Heptaplus 6.

(55) Pico della Mirandola, Heptaplus, 6.2-4.对这十五种连接方式的分析与整理见Crofton Black, Pico’s Heptaplus And Biblical Hermeneutics, pp. 47-49。

(56) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 230.

(57) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>5. “Nulla est virtus in caelo aut in terra seminaliter et separata quam et actuare et unire magus non possit.”

(58) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>11. “Mirabilia artis magicae non sunt nisi per unionem et actuationem eorum quae seminaliter et separate sunt in natura.”

(59) Plato, Timaeus, 41E-47E.

(60) 和合本《圣经》作,“你们往普天下去,传福音给万民听”。但从希腊原文看,实为“传福音给万物听”(πάσῃ τῇ κτίσει)。这句经文原文为“Πορευθέντες εἰς τὸν κόσμον ἅπαντα κηρύξατε τὸ εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει”。

(61) Gregory, Homiliae in Evangelium 29.

(62) Ambrose, Hexameron, VI, ix. 54, 75.

(63) Robert Grossetest, “Quod homo sit minor mundus’, in L. Baur, ‘Die Philosophie des Robert Grosseteste’, Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittealters 9 (1912), 59.

(64) Thomas Aquinas, Summa Theologiae, 1a. 91.1.

(65) Andrew Marvell, ‘The Garden’, in The Complete English Poems, ed. Elizabeth Donno, London: Allen Lane, 1974.

(66) Grosseteste, De Confessione, pp. 240-241, in McEvoy, The Philosophy of Robert Grosseste, Oxford: Clarendon, 1982, p. 408.

(67) 关于占星魔法和占星术的关系,本书将在第4章进行详细讨论。

(68) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 17.

(69) Pico della Mirandola, Oration On The Dignity Of Man, note 16, p. 16.

(70) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 27-8.

(71) Pico della Mirandola, Second proem of Heptaplus. “quartus alius mundus in quo et ea omnia inveniantur quae sunt in reliquis.”

(72) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.6. “quam trium quos diximus complexus et colligatio.”

(73) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.6. “Quam quod hominis substantia (ut Graeci etiam aliqui interpretes innnunt) omnium in se naturarum substantias et totius universitatis plenitudinem re ipsa complectitur.”

(74) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.6. “At vero quemadmodum Deus non solum ob id quod omnia intelligit, sed quia in seipso verae rerum substantiae perfectionem totam unit et colligit, ita et homo (quamquam aliter, ut ostendemus, alioquin non Dei imago, sed Deus esset) ad integritatem suae substantiae omnes totius mundi naturas corrogat et counit.”

(75) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.6. “Quod Deus in se omnia continet uti omnium principium, homo autem in se omnia continet uti omnium medium.”

(76) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.6. “Quod fit ut in Deo sint omnia meliore nota quam in seipsis, in homine inferiora nobiliore sint conditione, superiora autem degenerent.”

(77) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.7. “Homini mancipantur terrestria, homini favent caelestia, quia et caelestium et terrestrium vinculus et nodus est.”

(78) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>12. “Forma totius magicae virtutis est ab hominis stante, et non cadente.”

(79) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>14. “eius participatione potest in hominibus esse perfectior.”

(80) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>10. “Quod magus homo facit per artem, fecit natura naturaliter faciendo hominem.”法默认为,这个拗口的论题的意思是说,“整个宇宙在人的自然中被连接”。见S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 131。

(81) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>14. “Siqua est natura immediate nobis quae sit vel simpliciter vel saltem ut multum rationaliter rationalis, magicam habet in summo, et eius participatione potest in hominibus esse perfectior.”类似的主张还可见Conclusiones, 9>16, “Ila natura quae est orizon temporis aeternalis est proxima mago, sed infra eum”(作为永恒的时间界限的自然接近于魔法师,但低于他);Conclusiones, 9>17, “Illius naturae quae est orizon temporis et aeternitatis propria est magia, inde est petenda per modos debitos, notos sapientibus”(魔法与作为时间和永恒界限的自然相适宜,这种自然要通过智者们知道的方式来寻求)。法默认为,这里“永恒的时间界限”指的是形体界,“时间和永恒界限的自然”指的是理性世界。从而,魔法的本性与理性相一致。见S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 500。

(82) Pico della Mirandola, Heptaplus, 5.6. “Huic terra et elementa, huic bruta sunt praesto et famulantur, huic militat caelum, huic salutem bonumque procurant angelicae mentes, siquidem verum est quod Paulus, esse omnes administratorios spiritus in ministrerium missos propter eos qui hereditati salutis sunt destinati.”

(83) 科彭哈弗正确地指出,布克哈特记载了皮柯在《论人的尊严》中对人类自由与尊严的赞颂,却没有提到一点,皮柯心中最自由的人是魔法师(magus)。见昆廷·斯金纳等主编:《剑桥文艺复兴哲学史》,徐卫翔译,华东师范大学出版社,2020年,第291页。

(84) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 230.

(85) Frances A. Yates, Giordano Bruno And The Hermetic Tradition, pp. 98-99, “自然魔法仅仅使用中介的原因和星体”。

(86) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>13. “Magicam operari non est aliud quam maritare mundum.”

(87) S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), pp. 126-128.

(88) 关于皮柯支持占星魔法而反对占星术的理由,本书将在第4章更加详细地考察。

(89) Pico della Mirandola, Conclusiones, 7>3. “Mathematicae scientiae non sunt propter se, sed ut via ad alias scientias quaerendae.”

(90) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>23. “Quilibet numerus praeter ternarium et denarium sunt materiales in magia; isti formales sunt, et in magica arithmetica sunt numeri numerorum.”

(91) Pico della Mirandola, Conclusiones, 3>26. “formalis numerus, quem dixit Pythagoras esse principium omnium rerum.”

(92) S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 468.

(93) Pico della Mirandola, Apologia V, p. 168.

(94) 法默认为,魔法算术的目的是“用于沉思和预言的目的”。但结合数秘论的传统和皮柯的论述来看,魔法算术未必仅仅是沉思和预言的,也有可能涉及运用形式数达到操作的目的。当然,由于皮柯留下的文本有限,我们无法在这个问题上做出太强的断言。法默的论点见S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 502。

(95) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>24. “Ex secretioris philosophiae principiis necesse est confiteri plus posse caracteres et figuras in opere Magico, quam possit quaecumque qualitas materialis.”

(96) S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 502.

(97) Pico della Mirandola, Conclusiones, 10>2. “Nihil efficacius hymnis Orphei in naturali magia, si debita musica, animi intentio, et caeterae circumstantiae quas norunt sapientes, fureint adhibitae.”

(98) Pico della Mirandola, Conclusiones, 10>3. “Nomina deorum quos Orpheus canit non decipientium demonum, a quibus malum et non bonum provenit. Sed naturalium virtutum divinarumque sunt nomina, a vero deo in utilitatem maxime hominis, si eis uti sciuerit, mundo distributarum.”

(99) Pico della Mirandola, Conclusiones, 10>4. “ita hymni Orphei operi verae, licitae, et naturalis magiae.”

(100) 吉尔松:《中世纪哲学精神》,沈清松译,上海:上海人民出版社,2008年,第300页。因行文需要,译文中的“天主”统一改成“上帝”。

(101) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 229. “non tam facit miranda, quam facienti naturae sedula famulatur.”

(102) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 226. “naturae ministrum esse et non artificem magum demonstrat.”

(103) Eugenio Garin, Giovanni Pico Della Mirandola: Vita E Dottrina, p. 164.

(104) John S. Mebane, Renaissance Magic and the Return of the Golden Age, University of Nebraska Press, 1989, p. 51.

(105) 卡西尔:《文艺复兴哲学中的个体和宇宙》,第176、178页。

(106) John S. Mebane, Renaissance Magic and the Return of the Golden Age, p. 52.

(107) Frances A. Yates, Giordano Bruno And The Hermetic Tradition, p. 111.

(108) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 82.

(109) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 29.