小结:卡巴拉魔法与人的魔化

小结:卡巴拉魔法与人的魔化

和自然魔法一样,卡巴拉魔法致力于操控与统治世界。它动用卡巴拉的方式召唤上帝和天使的德能,旨在于改变整个的自然世界和神圣世界。就此而言,卡巴拉魔法和整个文艺复兴的自然哲学有相似的旨趣。不同之处仅仅在于,自然魔法强调通过自然的方式操控世界,而卡巴拉魔法则强调通过超自然的方式操控世界,二者在手段上有根本的差别。这种差别决定了,卡巴拉魔法已经超越了自然哲学的范畴,预先进入神学之中。

卡巴拉魔法意在于人的完善。在“净化-照亮-完善”的人性上升之旅中,自然魔法作为“自然哲学的绝对完善”,对于人的上升具有重要意义。它将人的灵魂提升至理性,继而运用自身的能力探究整个自然,在对自然奥秘的沉思和操作中“照亮”自身,让灵魂经过一与多的练习形成包含万物的能力,成为一个自由的主体。同样,在卡巴拉魔法阶段,人从理性上升到智性,运用自己的能力探究整个自然世界和神圣世界,思考整个宇宙的奥秘,并用自身的能力与神圣世界沟通,按照自己的意愿来操控整个宇宙。在这个过程中,从事卡巴拉魔法的魔法师被完全地“照亮”了。作为魔法师,他是一个完全自由的主体。在自然魔法那里,魔法师虽然具有连接自然的神奇能力,但他的所作所为必须服从自然的秩序与法则,并受制于比自然更高的神圣世界的力量;而在卡巴拉魔法阶段,魔法师完全进入神圣世界,与上帝和天使平起平坐,完全凌驾于自然之上。相比于从事自然魔法的魔法师,他的天地更大。从自然世界到神圣世界,整个宇宙都是他的舞台。只要这个魔法师懂得上帝和天使之名,懂得通向各个流溢层的道路,理论上就能在整个宇宙中自由地穿梭,像上帝那样随心所欲地安排一切。这样一个睥睨一切的卡巴拉魔法师,才是皮柯心中最完美的自由人,某种意义上,也预示了最为激进的现代人形象。(90)

卡巴拉魔法同样意在于宇宙的完善。和自然魔法一样,卡巴拉魔法肩负着拯救宇宙的义务。在皮柯这里,人的堕落-拯救和宇宙的拯救-堕落是一体的。由于人是万物的纽带和连接,他的堕落将不可避免地导向宇宙的堕落,使宇宙变得支离破碎。自然魔法的意义,在于魔法师-人由于灵魂的上升,通过自然的方式将天界和元素界中各个分散的部分连接起来,使之成为一个相互关联的整体。卡巴拉魔法的意义则更为鲜明。在卡巴拉魔法阶段,魔法师-人直接与上帝和天使相连,灵魂获得了更加可靠的救赎。相应地,他就有更大的能力在自身中将宇宙的各个部分连接起来。经过卡巴拉魔法,不仅天界和元素界,而且全部的神圣世界都得到了救赎。一个卡巴拉魔法师-人,如同被上帝选择的“代理人”(Agents),代替上帝完成对于宇宙的拯救。(91)他所充当的,实际上就是基督的替代者,一个作为“上帝的形象”的完美神人(divine man)。

随着卡巴拉魔法的展开,人的魔化程度越来越深。如果说,自然魔法对符咒、咒语等方式的运用,已经远离了理性,让人初步被魔化;那么在卡巴拉魔法阶段,魔法师的“魔化”则更为强烈。在卡巴拉魔法中,灵魂从理性上升到更高的智性,表现出高度的神秘主义特征。无论是对于形式的数的把握,还是对于流溢层和天使之名的认识,都不是通过某种理性的计算和筹划,而是通过神秘直观和体悟得来。对于卡巴拉信徒来说,这种直观和体悟虽然是非理性的,却有着比理性更高、更确实的价值。相应地,一个具有神秘直观和体悟的卡巴拉信徒,一个从事实践卡巴拉的魔法师,仅仅通过对希伯来语和形式的数的沉思和操作,就可以发动神圣世界的力量,作用于整个自然世界,他的魔力何其广大!作为上帝的“代理人”,这位卡巴拉魔法师已经完完全全地被魔化了。

同样都是魔化,皮柯的卡巴拉魔法与中世纪的实践卡巴拉已不可同日而语。这不仅是因为,皮柯促成了犹太卡巴拉到基督教卡巴拉的转型,从而赋予卡巴拉魔法更为明确的基督教内涵;更重要的,无论皮柯的卡巴拉魔法如何神秘、如何地让人魔化,它也不像中世纪的卡巴拉那样,仅仅是一种神秘的技艺;而是说,相比于自然魔法,它更加有力地展现了人对于宇宙的操控,体现了人的主体性自由。皮柯绝非孤立地推崇卡巴拉魔法,而是将它放置于“净化-照亮-完善”的上升之路,用于自由的完善。也正是因此,卡巴拉魔法尽管与中世纪的实践卡巴拉一样推进了人的魔化,但它的内涵已不再仅仅是中世纪的,而是和他的自由理论一样,具有了明确的现代内涵。

卡巴拉魔法对人的魔化的推进,既暗含了通往现代的可能,又与这条道路分道扬镳。一方面,卡巴拉魔法推进了自然魔法,极大地提升了人在宇宙中的地位,使他不仅在潜能而且在现实中与天使和上帝并驾齐驱。卡巴拉魔法对于神圣世界和自然世界的操作,使人更加不受自然世界的控制,也免受神圣世界的制约,成为一个更加自由、权能更大的主体。这样一个魔法师-人的形象,无疑暗含了现代的主体意识。甚至在一个宽泛的意义上,我们可以说,卡巴拉魔法师-人的主体形象,构成了现代主体性的预备。但另一方面,如同我们在自然魔法中看到的,卡巴拉魔法在这个自由主体中注入了神秘主义内涵,将人彻底地魔化了。卡巴拉魔法的操作方式,彻底远离了以计算和推理为核心的现代理性;从而,这个新的卡巴拉魔法师-人,绝不可能是一个真正现代意义的理性主体,而仍旧和自然魔法师-人一样,是一个理性与非理性、现代和前现代品格杂糅的矛盾体。一言以蔽之,皮柯的卡巴拉魔法,既从总体上表明了文艺复兴哲学的现代性倾向,又深刻标识了它与以笛卡尔为代表的现代性的不同。我们只有在现代性发展的整体视野下,肯定皮柯思想中的现代性,又将它细致地和后世的现代道路区分开,才能够对它的意义进行准确的定位。也唯其如此,我们才能对于文艺复兴魔法的独特价值进行恰当的评判。


(1) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>15. “Nulla potest esse operatio magica alicuius efficaciae nisi annexum habeat opus cabalae, explicitum vel implicitum.”

(2) 刘精忠:《犹太神秘主义概论》,北京:中国社会科学出版社,2015年,第63—74页。

(3) 刘精忠:《犹太神秘主义概论》,第98页。

(4) 格舍姆·索伦:《犹太教神秘主义主流》,涂笑非译,四川人民出版社,2000年,第130页。

(5) 格舍姆·索伦:《犹太教神秘主义主流》,第119—121页。

(6) 格舍姆·索伦:《犹太教神秘主义主流》,第142页。

(7) 周燮藩主编,《犹太教小辞典》之“光辉之书”,上海:上海辞书出版社,2004年,第157页。

(8) 刘精忠:《犹太神秘主义概论》,北京:中国社会科学出版社,2015年,第121页。

(9) 刘精忠:《犹太神秘主义概论》,第122—123页。

(10) 关于中世纪和文艺复兴时期犹太学者与基督教世界的碰撞与交流,可参考卢镇:《文艺复兴时期意大利人文主义与犹太思想的互动》,载于《世界历史》,2018年第3期。

(11) 皮柯深知学习希伯来语和迦勒底语对于卡巴拉研究的重要性。在1486年为朋友吉罗拉莫·贝尼维耶尼的《爱歌》写作的《〈爱歌〉评注》中,皮柯说道,“对卡巴拉的渴望驱使着我学习希伯来语和迦勒底语,否则就不会对它有所认识”。见Pico Mirandola, Commento Sopra una canzone d’amore, p. 133。

(12) 关于皮柯的希伯来语学习以及他和密斯里达特的合作关系,可参考Chaim Wirszubski, Pico della Mirandola’s Encounter with Jewish Mysticism, Harvard University Press, 1989, pp. 3-9。

(13) Chaim Wirszubski, Pico della Mirandola’s Encounter with Jewish Mysticism, pp. 19-20.

(14) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, Firenze: Leo S. Olschki editore, 2019, p. 122.

(15) G. Scholem, “Considérations sur l’histoire des débuts de la cabale chréstienne”, in Chaim Wirszubski, Pic de la Mirandole et la cabale, Paris-Tel Aviv, 2007, p. 448.

(16) Pico Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 253-256. “Hos ego libros non mediocri impensa mihi cum comparassem, summa diligentia indefessis laboribus cum perlegissem, vidi in illis (testis est Deus) religionem non tam Mosaycam, quam Christianam. Ibi Trinitatis mysterium, ibi Verbi incarnatio, ibi Messiae divinitas; ibi de peccato orginali, de illius per Christum expiatione, de caelesti Hyerusalem, de casu demonum, de ordinibus agngelorum, de purgatoriis, de inferorum paenis eadem legi quae apud Paulum et Dionysium, apud Hieroymum et Augustinum quotidie legimus. In his vero quae spectant ad philosophiam, Pythagoram prorsus audias et Platonem, quorum decreta ita sunt fidei Christianae affinia, ut Augustinus noster immensas Deo gratias agat quod ad eius manus pervenerint libri Platonicorum. In plenum nulla est ferme de re nobis cum Hebreis controversia de qua ex libris Cabalistarum ita redargui convincique non possint, ut ne angulus quidem reliquus sit in quem se condant.”

(17) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>5. “Quilibet hebreus cabalista, secundum principia et dicta scientiae Cabalae, cogitur inevitabiliter concedere de trinitate et qualibet persona divina, patre, filio, et spiritu sancto, illd precise sine additione, diminatione, aut variatione, quod ponit fides catholica christianorum.”

(18) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>6. “Tria magna dei nomina quaternaria, quae sunt in secretis cabalistarum, per mirabilem appropriationem tribus personis trinitatis ita debere attribui, ut nomen Ehyeh sit patris, nomen YHVH sit filii, nomen Adonai sit spiritus sancti, intelligere potest qui in scientia cabalae fuerit profundus.”

(19) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>7. “Nullus hebraeus cabalista potest negare quod nomen Iesu, si eum secundum modum et principia cabalae interpretemur, hoc totum precise et nihil aliud significat, id est, deum dei filium patrisque sapientiam per tertiam divinitatis personam, quae est ardentissimus amoris ignis, naturae humanae in unitate suppositi unitum.”

(20) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>15. “Per nomen Iod he vahu he, quod est nomen ineffabile quod dicunt Cabaliste futurum esse nomen messiae, evidenter cognoscitur futurum eum deum dei filium per spiritum sanctum hominem factum, et post eum ad perfectionem humani generis super homines paraclytum descensurum.”

(21) 皮柯·米兰多拉:《论人的尊严》,第9页。

(22) Pico Mirandola, Commento Sopra una canzone d’amore, pp. 132-133.

(23) Pico Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 237. “At mysteria secretiora et sub cortice legis rudique verborum pretextu latitantia, altissimae divinitatis archana, plebi palam facere, quid erat aliud quam dare sanctum canibus et inter porcos spargere margaritas?”

(24) Pico Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 238-244.

(25) Edgar Wind, Pagan Mysteries In The Renaissance, p. 25.

(26) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, p. 125.

(27) 梁中和:《灵魂·爱·上帝》,上海:华东师范大学出版社,2012年,第112页。

(28) Pico Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 234. “Venio nunc ad ea quae... ad sacrosanctam et catholicam fidem confirmandam attuli…ad propugnandam religionem contra Hebreorum importunas calummias sint necessaria.”

(29) Pico della Mirandola, Oration On The Dignity Of man, “interpretations” of Francesco Borghesi, p. 61.

(30) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, pp. 143-144.

(31) Pico Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 250. “venam intellectus, idest ineffabilem de supersubstantiali deitate theologiam, sapientiae fontem, idest de intelligilibibus angelicisque formis exactam metaphysicam, et scientiae flumen, idest de rebus naturalibus firmissimam philosophiam esse clara in primis voce pronuntiavit.”

(32) Pico della Mirandola, Apologia V. “vel acquisitae per demonstrationem, non a priori sed a posteriori per effectus.”

(33) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>9. “Nulla est scientia quae nos magis certificet de divinitate Christi quam magia et cabala.”

(34) Pico della Mirandola, Apologia V. “pars suprema naturalis suprema.”

(35) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>1. “Quicquid dicant caeteri Cabaliste, ego prima divisione scientiam Cabalae in scientiam sephiroth et semot, tanquam in practicam et speculativam, distinguerem.”

(36) 最大的争议在于,究竟是实践卡巴拉对应于流溢层知识,理论卡巴拉对应于名称的知识;还是反过来,实践卡巴拉对应于名称的知识,理论卡巴拉对应于流溢层的知识。索伦、威斯祖布斯基、柯本哈弗等学者持第二种观点,而法默等学者持第一种观点。在索伦等人看来,皮柯的思想受中世纪卡巴拉学者阿布拉菲亚的影响,因而名称的知识具有操作性;而在法默看来,实践卡巴拉与流溢层以及上帝的流溢状态相连。尽管存在争论,但双方都承认理论卡巴拉与实践卡巴拉的区分并不是绝对的,实践卡巴拉要以理论卡巴拉为基础。关于双方的争论,参考Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, pp. 196-197; Farmer, pp. 518-519。

(37) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>2. “Prima est scientia quam ego voco alphabetariae revolutionis, conrespondentem parti philosophiae quam ego philosophiam catholicam voco. Secunda, tertia, et quarta pars est triplex merchiava, conrespondentes triplici philosophiae particularis, de divinis, de mediis, et sensibilibus naturis.”

(38) Pico della Mirandola, Conclusiones, 3>55. “Qui ordinem hebraicae linguae profunde et radicaliter tenuerit, atque illum proportionabiliter in scientiis servare noverit, cuiuscunque scibilis perfecte inveniendi normam et regulam habebit.”

(39) Wirszubski, Pico della Mirandola’s Encounter with Jewish Mysticism, pp. 135-139.

(40) 威斯祖布斯基的论点和索伦、耶茨基本一致,而布泽塔认为,默卡巴的三个部分也可能是指三个世界,即天使界、天界和元素界。就皮柯将默卡巴的三部分与“神圣的、中间的与感觉的”相连而言,布泽塔的讲法也有一定道理。但若从默卡巴的传统含义来说,它的确又应该与理智世界的流溢层相关。考虑到这个问题的复杂性,我们在这里不做判断。见Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, pp. 200-202。

(41) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>3. “Scientia quae est pars practica cabalae practicat totam methaphysicam formalem et theologiam inferiorem.”

(42) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, p. 203.

(43) Pico della Mirandola, Conclusiones, 3>58. “Formalitas est adaequatum obiectum intellectus.”

(44) 这两种不同的解读对应于对《九百题》11>1的不同解读。坚持实践卡巴拉与流溢层知识对应的,主张第一种解读;坚持实践卡巴拉与名称知识对应的,主张第二种解读。诚然,这两种解读有很大的差别,但如果我们考虑到字母-数所具有的力量与流溢层的力量之间的内在关联,两种解读其实都有一定的道理,我们在这里均予以保留。

(45) 索伦:《犹太教神秘主义主流》,第207页。

(46) 刘精忠:《犹太神秘主义概论》,第129页。

(47) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>48. “Quicquid dicant caeteri cabalistae, ego decem spheras sic decem numerationibus correspondere dico, ut ab aedificio incipiendo, Jupiter sit quartae, Mars quintae, Sol sextae, Saturnus septimae, Venus octavae, Mercurius nonae, Luna decimae; tum aedificium, firmamentum tertiae, Primum mobile secundae, caelum empyreum decimae.”

(48) Wirszubski, Pico della Mirandola’s Encounter with Jewish Mysticism, p. 254.

(49) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, p. 208.

(50) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>6. “Quodcunque fiat opus mirabile, sive sit magicum, sive cabalisticum, sive cuiuscunque alterius generis, principalissime referendum est in deum gloriosum et benedictum, cuius gratia supercaelestes mirabilium virtutem aquas super contemplativos homines bonae voluntatis quotidie pluit liberaliter.”

(51) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>26. “per opus cabale, si sit pura cabala et immediata, fit aliquid ad quod nulla magia attingit.”

(52) Pico della Mirandola, Conclusiones, 10>4. “Sicut hymni David operi Cabalae mirabiliter deseruiunt, ita hymni Orphei operi verae, licitae, et naturalis magiae.”

(53) 在《申辩》中,皮柯曾援引中世纪圣希拉里的观点,认为《诗篇》的传统数秘论具有魔法的力量和效力。但考虑到萨沃纳罗拉对皮柯的文本进行了删订,我们不清楚皮柯在他的《〈诗篇〉解》的初稿中保留了多少这样的观点。见S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 506。

(54) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, pp. 230-231.

(55) A. Di Nola, Magia e Cabbala nell’Ebraismo medievale, Napoli: S. T. E. M, 1964, p. 9.

(56) 《人书》为12—13世纪犹太魔法著作,15世纪末由古列尔莫·莱蒙多(Guglielmo Raimondo)翻译成拉丁文,供皮柯·米兰多拉使用。

(57) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, p. 233.

(58) Liber de homine, ms. Vat. Ebr. 189, ff. 462-463r.

(59) Pico della Mirandola, Conclusiones, 3>46. “Dato quocunque obiecto practicabili, nobilior est operatio quae eum practicat quam quae eum contemplatur, si caetera sint paria.”

(60) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>18. “Illius natura quae est orizon aeternitatis temporalis, est mago proxima, sed super eum, et ei propria est cabala.”

(61) Proclo Licio Diadoco, I manuali. Elementi di fisica, Elementi di teologia. I testi magico-teurgici, traduzione, prefazioni, note e indici di Chiara Faraggiana di Sarzana, Saggio introduttivo di Giovanni Reale, Milano: Rusconi, 1985, p. 122.

(62) 根据法默的考证,《论原因》是对普罗克洛斯《神学原理》的改编,成书于9世纪左右,作者不详。皮柯这里所说的Abucaten Avenan并非这本书的真正作者或译者。《论原因》在中世纪晚期影响很大,是学者评注最多的形而上学作品,托马斯·阿奎那、罗马的基尔的评注就是其中的代表。参考S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 460。

(63) Tommaso D’Aquino, Commento al <Liber de causis>, a cura di C. D’Ancona Costa, Milano: Rusconi Libri, 1986, p. 181, “Omne esse superius aut est superius aeternitate et ante ipsam, aut est cum aeternitate, aut est post aeternitatem et supra tempus.”

(64) Tommaso D’Aquino, Commento al <Liber de causis>, pp. 181-182. “Esse vero quod est post aeternitatem et supra tempus est anima, quoniam est in horizonte aeternitatis inferius et supra tempus.”(无疑,灵魂在永恒之后、时间之先,因为它低于永恒的视域而高于时间。)

(65) 威斯祖布斯基的反驳参见Wofson, Alef Mem Tau. Kabbalistic Musings on Time, Truth and Death, Berkley-Los Angeles: University of California Press, 2006, p. 83。

(66) 维托拉·佩罗内·孔帕尼(Vittora Perrone Compagni)给出了一个激进的解释(布泽塔也认同),认为这里的“永恒的时间”指的仅仅是月下世界,而那介于“时间与永恒”之间的本性指的是天体。我们不同意这种看法。因为就魔法师具有理性而言,不仅月下世界,而且天体都比他的灵魂更低。在这个意义上,我们接受法默的看法,将这里三种本性分别等同于形体本性、理性本性与智性本性。参见Perrone Comapgni, “Abracadara: Le parole nella magia (Ficino, Pico, Agrippa)”, in Rivista di estetica (vol 42, num 19), 2002, p. 123; Buzzetta, pp. 264-267; S. A. Farmer trans and edited, Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486), p. 500。

(67) Pico della Mirandola, Conclusiones, 6>3. “Cum dixit Abucaten Omnem causam primariam plus influere, per plus intelligas eminentiam modi cansandi et intimitatem eius quod in re producitur.”

(68) Tommaso D’Aquino, Commmento al <Libro delle Cause>, p. 171. “Omnis causa primaria est influens super causatum suum quam causa universalis secunda.”(每个第一因都比普遍的第二因影响更大。)

(69) Pico della Mirandola, Conclusiones, 4>3. “Ideales rerum formalesque rationes effective a deo in prima creata mente formaliter primo reperiri, cum theologica veritate tenemus.”(我们信奉这样的神学真理:事物理念性和形式因的理式,首先被上帝在被造的心智中有效和形式性地发明出来。)

(70) Pico della Mirandola, Commento Sopra una canzone d’amore, p. 116.

(71) Frances A. Yates, Giordano Bruno And The Hermetic Tradition, p. 91.

(72) Ernst Cassirer, Dall’Umanesimo all’Illuminismo, Firenze: La Nova Italia, 1995, p. 65.

(73) Pico della Mirandola, Conclusiones, 10>6. “Quarumcunque virtutum naturalium vel divinarum eadem est proprietatis analogia, idem etiam nomen, idem hymnus, idem opus, servata proportone.”

(74) Pico della Mirandola, Conclusiones, 10>7. “Qui nescierit perfecte sensibiles proprietates per viam secretae analogiae intellectualizare, nihil ex hymnis Orphei sanum intelligit.”

(75) Pico della Mirandola, Apologia V. “Nihil casu sed omnia Deus per suam sapientiam ut in pondere et mensura ita in numero disposuit.”

(76) Flavia Buzzetta, Magia naturalis e scientia cabalae, p. 223.

(77) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>24. “Ex secretioris philosophiae principiis necesse est confiteri plus posse caracteres et figures in opera Magico, quam possit quaecunque qualitas materialis.”

(78) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>19. “Ideo voces et verba in magico opere efficaciam habent, quia illud in quo primum magicam exercet natura, vox est dei.”

(79) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>20. “Quaelibet vox virtutem habet in magia, inquantum dei voce formatur.”

(80) Perrone Comapgni, “Pico sulla maiga: Problemi di causalità”, in Nello Specchio del Cielo. Giovanni Pico della Mirandola e le Disputaiones contro l’astrologia divinatoria. Atti del Convegno di studi, A cura di M. Bertozzi, Firenze, 2008, pp. 95-115.

(81) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>21. “Non significativae voces plus possunt in magia quam significative.”

(82) Pico della Mirandola, Conclusiones, note 9>21 by Farmer, p. 501.

(83) Pico della Mirandola, Conclusiones, 9>14. “Siqua est natura immediata nobis quae sit vel simpliciter vel saltem ut multum rationaliter rationalis, magicam habet in summo.”

(84) Pico della Mirandola, Conclusiones, 11>12. “Non potest operari per puram Cabalam, qui non est rationaliter intellectualis.”

(85) Pico della Mirandola, Heptaplus, 4.1. “animus rationalis, a causis ad effectus se transferens, rursusque ab effectibus recurrens in causas, ratiocinationis orbe circumvolvitur.”

(86) Pico della Mirandola, Commento Sopra una canzone d’amore, p. 184. “La parte razionale è propria dellà uomo e per la parte intellettuale con gli angelii comunica, questo tale non più di umana vita ma di angelica vive e, morto nel mondo sensibile, nello intelligibile rinasce a più perfetta vita.”

(87) 《创世记》5∶22,“以诺与上帝同行,上帝将他取去,他就不在世了”。

(88) Pico della Mirandola, Oratio de hominis dignitate, 97. “Quo tanto hospite si se dignam praestiterit, qua est illius immensa clementia, deaurato vestitu quasi toga nuptiali multiplici scientiarum circumdata varietate, speciosum hospitem, non ut hospitem iam, sed ut sponsum excipiet, a quo ne unquam dissolvatur dissolvi cupiet a populo suo et domum patris sui, immo se ipsam oblita, in se ipsa cupiet mori ut vivat in sponso, in cuius conspectu preciosa profecto mors sanctorum eius, mors, inquam, illa, si dici mors debet plenitudo vitae cuius meditationem esse studium philosophiae dixerunt sapientes.”

(89) Wirszubski, Pico della Mirandola’s Encounter with Jewish Mysticism, pp. 153-160.

(90) 科彭哈弗说过,“年轻的米兰多拉伯爵心目中最自由的人是魔法师”(前引)。不过,如果我们考虑到自然魔法和卡巴拉魔法之间的区分,那么严格说来,最自由的人还不是一般意义的魔法师,而是有能力从事卡巴拉魔法的魔法师。

(91) John S. Mebane, Renaissance Magic and the Return of the Golden Age, p. 38.梅班(Mebane)指出,“皮柯的作品特别有助于推进下述观念,即人的技艺有助于完善自然:艺术家,包括魔法师,被上帝选为他的代理人”。